این‌روزها پاییزی‌ست؛ اما من باهارزاده‌م

پیش نگاشت؛
اول- آدمی زاد ست دیگر، گاهی دل‌ش می خواهد برود یک کاری بکند  ، Do4.ir را بدون سر و صدا راه انداخته م، کم کم آرشیو نوشته های قبلم را دارم سعی می کنم به اینجا منتقل کنم، اینجا دیگر خانه ی خودم است. خداحافظ اجاره نشینی! خداحافظ تبلیغات! خداحافظ قییل‌ت‌ر!
برای برپا شدن این چاردیواری، باید تشکر کنم از حسن اجرایی (دودینگ‌هاوس سابق|دل‌نهای فعلی) که مرا مهمان هاست خویش کرد؛ از ناصر رفیع برای  نصب وردپرس و تنظیمات دیگری که هنوز هم حالیم نیست ؛ از حسین نخلی که زحمت پیگیری خرید دامنه را کشید، و از گوگل عزیز! که با بستن گودر باعث شد من دل، یک دله کنم و بلاخره اینجا را جمع و جور کنم.

دوم- آدمی زاد ست دیگر، گاهی دل‌ش می خواهد یک کاری بکند، روزنامه خراسان، سفارش داد در مورد سرشماری چیزی را قلمی کنم، ما حصل‌ش شد این متن زیر، که البته در آن برهه زمانی به خاطر مصلحتِ بهم ریخته نشدن ستاد سرشماری و عوامل فرمانداری، به پیشنهاد مسئولمان که از متن خبر داشت برخی از عبارات را حذف کردم تا موجب درگیری در شهرستان نشود، هرچند با تمام تعدیل ها هنوز برخی شان مشکل داشتند که موجب درگیری لقظی در حضور معاون استاندار در ضیافت اختتامیه شد . متن زیر را و متن چاپ شده در روزنامه را که بخوانید متوجه تفاوتهای آن خواهید شد.

استاد ما میگفت؛ تا یک سِنی که آدم باید از تمام موقعیت های موجود تجربه اندوزی کند، می گفت تا یک سِنی که آدم خودش آن حدش را می فهمد، سن تجربه ست، از آن سِن به بعد دست ش می آید که در حداقل یک موضوع به قدر کافی تجربه دارد که به طور اخص واردش شود؛ این طور شد که فرصت ثبت نام برای مشارکت در طرح ملی سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ را بهره بردم

  1. دیر که برسی به جای شهر خودت ، شهر دیگری را هم حاضر می شوی بروی؛ شهرستان بینالود؛ که شامل سه بخش مرکزی، شاندیز و طرقبه می شود
  2. حدود ۲۰۰ و خورده ای صفحه کتاب، و ۱۲ روز ِ سه جلسه ای کلاس و آزمون، پیش نیاز پوشیدن جلیقه ی سازمان برنامه ریزی و آمار و اینا بود.
  3. بین ساعت اول و دوم کلاس، فاصله ی نیم ساعته ای بود که با حلقه ی پسران اهل شاندیز، سر سفره ی ۱۰ نفره شان می نشستم و نان و ماست چکیده و خیار و گوجه فرنگی، بعلاوه ی ریحان هایی که در باغچه حیاط ساختمان مجمع امور صنفی، دگران کاشته بودند و ما خوردیم و ما نکاشتیم تا باز سرایدار ِ بنده خدای آنجا مجدد بکارد تا قسمت چه کسی شود ! بساط صبحانه ی هر روزه، کم کم از این حدود ۱۰ نفر سرایت کرد به بیشتر از نصف بچه های کلاس که صبحانه بیاورند و بنشینند به خوردن، و استاد کلاس که هم دلش می خواست بیاید و در صمیمیت جمع شریک شود و هم نمی توانست و نمی شد انگار
  4. هرچقدر هم که استاد سن بالا باشد و واجب الاحترام تر و هر چقدر هم کسانی که پشت صندلی های دسته دارِ کلاسی می نشینند بزرگ باشند و از شیطنت گذشته، باز خاصیت صندلی ها، بهم ریختن کلاس ست و خاصیت استاد ساکت کردن ما! اصلا انگار نه انگار که خیلی هامان سالها از دبیرستانمان گذشته ست و بعضی هامان تا چند روز و ماه دیگر مدرک کارشناسی زیر بغل از دانشگاه بیرون می آیند، ما باید شلوغ بازی هامان را می کردیم؛ دختر ها هم باید شیرین عسل بازی هاشان را در می آوردند که اوه، این آقایون چقدر شلوغ می کنن و استاد یه چی بهشون بگید!
  5. آدم ها هرچقدر هم پشت صندلی و میز های کلاس شلوغ باشند و شیطان، باز هم می فهمند وقتی جایی کلاس نام بگیرد و استادی باشد و آموزنده ای، به آن حرمت کلاس اطلاق می شود و حرمت استاد و حرمت آموزنده، پس باید فهمید و حد نگه داشت، اما امان از بعض ِ پُست های چند روزه که ردای گشاد مسئولیت و ریاست و سرپرستی بر تن کسانی می کند که همین حداقل را نمی فهمند برای حضور در کلاس زمان وسط درس و بدون در زدن و با سر وصدا، به هیچوجه مناسب با شان کلاس نیست؛ آن هم با هیات همراه و آن هم بدون سلام و احترامی به استاد و آن هم انداختن سر پایین و رفتن جلوی کلاس و نشستن روی صندلی نزدیک استاد و نگاه کردن به آموزنده گان! بفهمیم میز، مقام می آورد، اسم و رسم و عنوان می آورد، شخصیت نمی آورد.
  6. بادمجان دور قاب چین های آقایان مسئول همیشه هستند، وقتی یکی شان غرغر زدن های مرا با صدای بلند و اعتراضم را به وضع پیش آمده با بلند نشدن جلوی آنها بر خلاف همه ی دیگران، دید، آمد و مخفیانه در گوشم گفت، اگر یکی از اینهایی که گفتی را اقوام آقای مسئول بشنود و به گوشش برساند تو را با تیپا! بیرون خواهند کرد، گفتم آفای بادمجان دور قال چین ِ نیمه محترم، مگر ما برای پول آمده ایم که اینطور می گویی!؟ گفت همه  تان برای پول آمده اید، وگرنه بیا پرونده ت را بدهم بروی! لبخند تلخی زدم و نگاهی در چشمانش کردم. به چیزهایی فکر می کردم که او نمی کرد.
  7. نزدیک امتحان پایان ترم شد، بنا بود از هر ۵ یا ۶ نفر یک نفر بشود کارشناس گروه و یک نفر هم بازبین فنی، و باقیه هم آمارگیر، اینطور شد که ما یک تست بیشتر زدیم ! و بدون هیچ موسسه ی کمک آموزشی و آزمون های آزمایشی و اینا قبول شدیم!
  8. به هر آمارگیری یک حوزه اختصاص می یابد که دارای پوشه ای حاویِ نقشه است که اصطلاحا به آن می گویند “پوشه نقشه” و اگر شهری باشد دارای نقشه ی بلوکه های شهری و خیابان هاست، و اگر روستایی باشد دارای نام آبادی و نقاط فرعی ست. از آنجا که همیشه ی تاریخ آقایان مظلومان بلاشک بوده اند، برای اینکه در این سرشماری هم این اصل نقض نشود، اینجا بدون توجه به نمرات آقایان به کل در حوزه های روستایی به کار گیری شدند و خانم ها به کل یا بعنوان بازبین فنی در ستاد ها یا هم به عنوان آمارگیر در حوزه شهری، اتفاقی که به نظر نباید می افتاد چرا که سرآغاز تفاوت های بعدی شد.
  9. اول ِ بسم الله من بودم به عنوان کارشناس گروه و یک عدد راننده و سه عدد آمارگیر و نقشه ای که همچون جگر زلیخا بود انگار! در نقشه های روستایی به خاطر این که دقت نقشه بسیار پایین تر است از نقشه های شهری، پیدا کردن حدود نقشه روی زمین بسیار سخت می نمود، و البته هم مرز بودن بیش از نصف محیط یکی از حوزه های سه گانه ی گروه ما با شهرستان مجاور و پیدا کردن دقیق آن حدود هم خود کاری بس دشوار؛ تمام آموخته های قبلی م از نقشه خوانی و استفاده از جی پی اس موبایل و نقشه های گوگل را به کار بردم تا با دقت نقطه ی شروع کار هر کدام از مامورانم را روی زمین پیدا کنم. انگار کن نقشه ی شهرستان را داده باشند دست چند دانش آموز دبیرسانی و گفته باشندشان این ها رو طوری ببرید که در هر حوزه فلان عدد آبادی باشد! بهرحال آن چه بود این بود که نقشه ها اذیت مان کرد.
  10. روز های دوم یا سوم آمارگیری بود؛ آمارگیر رفته بود مرغ داری های بعد از روستا را فهرست کند و خانوارهایش را سرشماری کند که خبر رسید سگ ها دنبالش کرده اند و این بنده خدا هم به سرعت پا به فرار و رفته ست روی یکی از تیر های چراغ برق! و سگ ها هم پایین ستون بس ایستاده اند به  پارس کردن، که یکی دیگر از گروه ها با ماشین به طور اتفاقی از آن مسیر می گذشتند و او را دیده اند و راننده شان با بوق زدن و ماشین را بردن نزدیک ستون و تعدادی حرکات ژانگولر دیگر سگ ها را متفرق و مامور ما را به ساحل سلامت رساند!
  11. سرشمار بودن، و آمارگیری، واقعا نیاز به دل ِ بزرگی هم دارد، نگاهی که به تو می شود، خصوصا در مناطق کمتر برخوردار روستایی که مردمانی به غایت نجیب دارد و ساده و مهمان نواز و پردرد البته، آنها تو را به چشم یک مامور دولت که آمده ای خود مشکلاتشان را حل کنی، یا کسی که به طور مستقیم به رییس جمهوری وصل است و می تواند به گوشش برساند، می بینند و از همین روست که تا تو سوالات مصاحبه را شروع می کنی به پرسیدن، کافی ست برسی به ستون معلولیت ها، می نشیند به درد دل از بیماری ها ، کافی ست برسی به ستون دارای همسر بودن ها، می نشیند به مشکل ازدواج و طلاق گفتن ها، کافی ست برسی به ستون کار که به هر تقدیر در تعریف ش برای ما آمده بود: کسانی که در هفت روز گذشته کار کرده ند، کافی بود که همین سوال را بپرسی و بگوید که کارگر منزل ست یا سر گذر و در یک ماه گذشته فقط ۴روز یا ۵ روز را کار داشته ست که از قضا آخرین ش خرده کاری بوده ست که دو روز پیش بوده و رفته سر کار، و تو بنا بر تعریف مجبوری وی را شاغل حساب کنی. کافی ست برسی به ستون تعداد کل فرزندهای به دنیا آورده، تا مادرهای قدیمی یادشان بیافتد از بچه هایی که به دنیا آورده اند و به خاطر عدم وجود بهداشت، یا حضور دکتر ، فوت شده اند ، تاجایی که بعضی از همین مادر ها، تعداد فرزند فوت شده شان از تعداد فرزند زنده شان بیشتر بود. کافی ست در مورد فعالیت های کشاورزی شان بپرسی که زراعت یا باغداری یا دام و طیور و تولید گلخانه ای دارند یا خیر که یاد کم آبی بیافتند و زمین هایی که نمی شود کار کرد، یا هم که لبخند تلخی بزنند و بگویند همین خانه مان در روستا هم اجاره ای ست و سر زمین مردم کار می کنیم. برای همین ست که آمارگیر نیاز به دلِ بزرگی دارد، نیاز به دل بزرگی دارد تا بفهمد و تمام اندوه آن زنی که دقیقا۵ بچه را به نیشش می کشد و بزرگ می کند به تنهایی چون همسرش راننده بوده ست و تصادف کرده ست و به خاطر ۶۰ میلیون دیه زندان ست شش سال، نیاز به دل بزرگی دارد که اندوه آن مادر را در چشمانش بخوانی وقتی می پرسی دخترتان ازدواج نکرده، و بنویسد هنوز نه، و تو در ستون ازدواج برای دختر متولد ۱۳۴۸ با اندوه تمام ، ضربدر بزنی که هرگز ازدواج نکرده. باید دل بزرگی داشته باشی که ببینی زن و شوهر و یک بچه ی چند ماهه در یک کانکس هشت متری زنده گی می کنند که صاحب باغ برای شان گذاشته و آن ها بعنوان سرایدار آنجا کار می کنند و گذران عمر می کنند. باید دل بزرگی داشته باشی که …
  12. سرشماری به جز اینهایی که نوشتم چیزهای جالب انگیز ناک دیگری هم دارد، می روی در جاده های پرت روستا، می روی در یکی از فرعی هایش، و باز در آخرین نقطه ی آن مسیر ِ خاکی یک باغی ست، که شنیده ای آنجا سرایدار هم دارد، در می زنی و فهرست می کنی درب را و سگی بزرگ خودش را به درب می کوباند و تو یک متر به هوا پرانده می شوی، و می ترسی، و بعد که آن سرایدار می آید بیرون و می بینی ش، و مصاحبه می کنی، ناخودآگاه تحسین ت را از زنده گی یک زوج جوان در آن آخرین نقطه ی پای کوهِ یک مسیر فرعی روستایی بیان می کنی که از صفر شروع کرده اند و پسر مهندسی برق می خواند شبانه ی دانشگاه فردوسی و دو تا ماشین هم دارند که یکی برای همسرش ست و دیگری برای خودش و باغ  را هم خوب آباد کرده اند برای صاحبش. یا اینکه مردی با تمام سختی های زنده گی ش، ۵ همسر گرفته و طوری مدیریت کرده ست که هر ۵همسر به قول خودش عزا را هم می روند و عروسی را هم با هم. و پای صحبتش که می نشینی و دوست می شوی تا سوال های شخصی ت را کم کم ازش بپرسی و خارج از پروسه سرشماری ، کنجکاوی خودت را هم بخوابانی می بینی، به جز رضای خدا و سرپرستی آن خانم ها، هیچ چیز دیگر در دل ش نیست و با وجود آن همسر ها که همه را فرستاده به شهرستان که در این سرمای پاییزی ِ روستا خودشان و بچه هاشان اذیت نشود، خودش مانده ست و یک تنه زمین و باغ را آباد می کند. و چه سخت است گاهی مواظب بودن بر قضاوت نکردنِ آدم ها.
  13. فرم ها توسط رایانه خوانده می شود و تاکید که نباید لک آب و چای و اینها بیافتد و دو سه روز بارانی و تو و خانه هایی که بالای درب شان سقفی نیست و الزامی که از ستاد است که وارد خانه های مردم نباید بشوید حتی اگر خودشان هم تعارف کردند و خیمه ای که می زنی رو برگه ها تا باران نبارد و بیت المال تضییع نشود.
  14. بعض ِ روزها خوش روزی ایم، و تا شب سه چهار بار چای مهمان می شویم، بعض روز های دگر هم نه، و از صبح تا غروب دهانت خشک می ماند!
  15. به خانواده ای برخوردم که سه برگ ِ سرشماری برایشان پر کردم، سرپرست خانواری بود که از ۶ پسرش، ۵پسر با او زنده گی می کردند، و از ۵ پسر ، ۳ پسر داماد شده بودند و عروس شان به همین خانه ی پدر بود، و از ۳ عروس ، دو عروس بچه هم داشتند و مجموعا سه نوه هم صدایشان به صداهای موجود در خانه اضافه، از مادر خانوار، که با  حوصله و متانت آمده بود و در مورد اطلاعات این سیزده نفر که در یک واحد آپارتمانی دو طبقه زنده گی می کردند پاسخ می داد، در پایان پرسیدم، که حاج خانوم، به طور شخصی می پرسم، چطور ست که سه عروس با مادر شوهر در یک خانه زندگی می کنند و ماندگار هستند همینجا؟ جواب داد برای اینکه من براشون مادر شوهر نیستم، مادرم..  و من فکر می کردم به خودم و بعضی از ماها که چقدر کم صبریم، چقدر زود قضاوت می کنیم، و چه چیزهایی برای مان شده ست جزو اصول.
  16. بعضِ دهیاری ها خیلی خوب کمک آمارگیرهایمان می کنند، و بعض ِ دیگرشان!
    دنبال این هستند حتی برای خانه های در حال ساخت که هنوز در حد اسکلت فلزی ست بگویند این ها خانوار دارد و کارت ملی هاشان را برایتان می آوریم و شما بنشینید در دهیاری تا ما بیاوریم! و ما که قانونا نمی توانیم چنین کاری کنیم و باید به هزار ترفند کارمان را ادامه دهیم که نه سیخ را بسوزانیم و نه کباب. نه تعداد خانوار های آبادی از قلم بیافتند و نه چیزی را به ناحق اضافه بنویسیم.

به هر تقدیر سر شماری هنوز ادامه دارد، و غیر از کمک به برنامه ریزی برای زیرساخت های کشور، تجربه های آدمی را نیز در حوزه های مختلف اعم از مردم شناسی، روابط عمومی ، آشنایی با سیستم اداری و نواقص موجود زیاد می کند.
دیدن و لمس کردن دردهای مردم، رفتن به عمق زنده گی مردمِ روستا و دیدن زیبایی هایی که در هیچ جای دیگری نمی شود دید، و چیزهای دیگری از این قبیل آورده های دیگر سرشماری ست برای شخص سرشمار

هفدهم آبان نود
همین مطلب در روزنامه خراسان

بعد نگاشت:

حسین(ع) همین اوایل محرم بود که به یارانش فرمود: “هرکس بدهکار ِ مردم است، برگردد..” . و من فکر می کنم به بدهی هایم به تو

یک سال و هفت روز از آخرین وبلاگنوشته ی من می گذرد.

بازتاب

بازتاب URL برای این نوشته:

Fatal error: Uncaught Error: Undefined constant "display" in /home/do4ir/domains/do4.ir/public_html/wp-content/themes/thewindcriesmary/single.php:31 Stack trace: #0 /home/do4ir/domains/do4.ir/public_html/wp-includes/template-loader.php(106): include() #1 /home/do4ir/domains/do4.ir/public_html/wp-blog-header.php(19): require_once('...') #2 /home/do4ir/domains/do4.ir/public_html/index.php(17): require('...') #3 {main} thrown in /home/do4ir/domains/do4.ir/public_html/wp-content/themes/thewindcriesmary/single.php on line 31