سقاخانه

هوا گرم است، راه زیادی را پیاده آمدم، دیگر چشمانم دو دو می زند، وارد صحن می شوم؛ ایوان طلا، پنجره ی فولاد، دلم پر از سلام است و زبانم خشک، آه! سقاخانه…

سیراب می شوم، هم عطش دوری را، هم زبان خشکیده را «السلام علیک یا امام الرئوف؛ علی بن موسی الرضا علیه السلام»

صحن انقلاب اسلامی همان صحن عتیق، کهنه یا سقاخانه‌ی معروف است که از قدیمی ترین و با شکوه ترین صحن های حرم رضوی است،‌ به لحاظ جغرافیایی در شمال حرم واقع است و پنجره فولاد، سقاخانه و نقاره خانه در آن واقع است.
از صحن انقلاب و از طریق کفشداری های ۱ تا ۵ می توان به شش رواق دارالولایه، دارالشرف، توحیدخانه، گنبد الله وردی خان، و رواق دارالضیافه راه پیدا کرد. همچنین اضلاع غربی، شمالی و شرقی آن به ترتیب به بست های شیخ طوسی، شیخ طبرسی و شیخ حر عاملی متصل است. این بنای وسیع حدود ۶۷۴۰ متر مربع وسعت دارد.
این صحن دو بانی دارد، ضلع جنوبی صحن و اساس ایوان طلا در عهد «سلطان بایسنقر میرزا» اواخر دوره تیموریان بنا شده است و در عهد «شاه عباس» بقیه صحن احداث و تکمیل گردید. همچنین چهار ایوان بزرگ با ارتفاع های بیش از ۲۰ متر نیز در چهار ضلع آن ساخته شده است.

ایوان جنوبی صحن انقلاب که به دستور«امیرعلی شیر نوایی» وزیر بایسنقرمیرزا در سال (۸۷۲ ه ق) با ۲۱ متر ارتفاع ساخته شده است و در سال ۱۱۴۸ به دست نادر شاه، بدنه ی آن طلا کاری شد تا به ایوان نادری نیز معروف باشد.

ایوان غربی صحن، که باب طوسی نام دارد مشرف به بست طوسی ست و مربوط به عهد صفویه است. در پیشانی ایوان، کتیبه ای به خط ثلث بر زمینه ای لاجوردی وجود دارد که “آیه الکرسی” به خطاطی استاد محمد حسین مشهدی بر آن نقش یافته است. همچنین در حاشیه سردر ایوان نیز سوره “هل اتی” به خط همین استاد مکتوب استو در شمال و جنوب سر در دو ترنج نام معمار باشی و کاشی پز آن را در بر دارد و زیر آن نوشته شده »ای دل غلام شاه جهان باش و شاد باش/پیوسته در حمایت لطف اله باش// قبر امام هشتم و سلطان دین رضا/از جان ببوس و بر درِ این بارگاه باش//» درون ایوان، حدیثی از بخاری و مسلم به خط علیرضا عباسی مکتوب است.

ایوان شمالی صحن که باب طبرسی نامیده می شود در ضلع شمالی صحن انقلاب واقع شده و سر در آن مشرف به بست طبرسی است. این ایوان نیز از شاهکارهای کاشی کاری بوده و کم نظیر می باشد و دارای کتیبه‌هایی است از جمله در صفه محرابی شکل وسط ایوان، صلوات بر حضرت رسول و ائمه طاهرین علیهم السلام کتابت شده و نام خطاط و تاریخ آن در پایان کتیبه آمده است : ” کَتَبَهُ محمدرضاالامامی الاصفهانی سنه تسع و خمسین بعد الالف۱۰۵۹″. نیز دو کتیبه دیگر یکی در پیشانی صفه درون ایوان درباره نامگذاری صحن به نام صحن انقلاب در رجب المرجب ۱۳۹۹ به رسم حق شناسی از
مبارزات ملت ایران به رهبری حضرت امام خمینی و یادبود شهدا مصدومین در آن مکان شریف، و دیگری گویای مرمت ایوان در عصر شاه عباس است. دو ضلع شرقی و غربی درون ایوان نیز(نادعلی) مرقوم است و سوره مبارکه جمعه نیز در حاشیه ایوان به خط ثلث و رنگ سفید در سال ۱۲۶۲ ه.ق. نوشته شده است.

ایوان شرقی صحن انقلاب، باب حر عاملی و مشرف به بست حر عاملی است و به قرینه ایوان غربی ساخته شده و در پیشانی آن به خط ثلث جلی، آیاتی از سوره مبارکه نور و در دور سر در ایوان از درون صحن سوره مزمل کتیبه شده است.
بر حاشیه داخلی ایوان دور تا دور روایتی از صاحب تفسیر کشاف از قول حضرت پیامبر«ص» در مورد آیه شریفه: “قول لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی..” مکتوب است.

همین مطلب در باب الجواد(ع)

دیدگاه (۰)